W poprzednim artykule pisałem o tym czym kierować się przy wyborze automatycznego ekspresu do kawy. Tym razem przyjrzę się ekspresom kolbowym i postaram się przedstawić Wam wskazówki przy wyborze takiego urządzenia.
Pierwsze pytanie, które powinniście sobie zadać, dotyczy tego jaką kawę lubicie. Ekspresy kolbowe (a także automatyczne) służą przede wszystkim do robienia espresso (i kaw na jego bazie, czyli np. cappuccino lub latte). Jeżeli jesteście miłośnikami dużej czarnej kawy, to od razu mogę Wam powiedzieć, że znacznie lepszym (i tańszym) rozwiązaniem będzie ekspres przelewowy. Urządzenia takie były popularne w Polsce w latach ’90, potem stały się „passe”, ale teraz znów wracają do łask. Jeżeli będziecie używali świeżo zmielonej kawy (a niektóre współczesne „przelewówki” mają nawet wbudowane młynki), to otrzymacie dobrą, czarną, aromatyczną kawę w dużej ilości.
Wróćmy do tematu. Jak już wspomniałem, zadaniem ekspresów kolbowych i automatycznych jest wytwarzanie espresso. Oczywista różnica pomiędzy nimi polega na tym, że „automat” zrobi kawę sam, po naciśnięciu guzika, a „kolbówka” będzie wymagała trochę zabawy. Tu pojawia się drugie pytanie: czy chcecie spędzić nieco czasu na przygotowywaniu małej czarnej, czy wolicie po prostu kliknąć guzik i chwilę poczekać? Czy będziecie mieli radość z własnoręcznego mielenia i zaparzania kawy, czy będzie to po prostu kolejny poranny obowiązek? Jeżeli uważacie, że własnoręczne przygotowywanie espresso będzie przyjemnym porannym rytuałem, to ekspres kolbowy będzie dla Was dobrym rozwiązaniem.
Troszkę technikaliów. Ekspres kolbowy zaparza espresso poprzez przepuszczenie wody pod ciśnieniem przez drobno zmieloną kawę, umieszczoną w tzw. „kolbie” (niekiedy zwanej też „grupą” lub bardziej fachowo „portafiltrem”). Wg włoskich specjalistów, espresso powinno mieć 25-30 ml objętości, a czas jego zaparzania ma wynosić około 25 sekund. Ciśnienie wody w ekspresie powinno mieć około 9 bar, a jej temperatura 88-92°C. Dobry ekspres kolbowy powinien zatem spełniać te parametry: jego pompa powinna wytwarzać ciśnienie co najmniej 9 bar (zwykle podawana jest wartość maksymalna: 12-15 bar), a woda powinna być zagrzana do wyżej wskazanej temperatury. Pozwoli to na uzyskanie pożądanych warunków do zrobienia espresso.
Aby umieścić kawę w kolbie trzeba ją najpierw zmielić. Ekspresy automatyczne mają często wbudowane młynki, które najpierw mielą ziarna, potem umieszczają zmieloną kawę w komorze zaparzania, przepuszczają gorącą wodę pod ciśnieniem i w ten sposób powstaje pożądany napój. W ekspresach kolbowych nie ma takich udogodnień, więc wszystkim trzeba zająć się samemu. Można oczywiście kupić kawę mieloną, ale stanowczo nie polecam takiego rozwiązania. Po pierwsze, o czym wielokrotnie już wspominałem na blogu, 50% sukcesu w przygotowaniu dobrej kawy to świeże zmielenie ziaren, tuż przed zaparzeniem. Po drugie, wiele kaw ze sklepów jest zmielona zbyt grubo. Ich mielenie jest, powiedzmy – „uniwersalne”, czyli do zaparzenia w ekspresie przelewowym, kawiarce, czy zrobienia nadal popularnej w Polsce zalewajki. Ekspres kolbowy wymaga drobnego zmielenia ziaren. Dzięki temu woda przepuszczana przez kolbę napotyka odpowiedni opór i powstaje ciśnienie, które pozwoli zabrać z drobin zmielonej kawy smak i aromat. Jeżeli mielenie będzie zbyt grube, wówczas przepływ wody będzie zbyt swobodny, co będzie skutkowało kawą o płaskim smaku, zwaną potocznie „lurą”. Tak więc – jedna z najważniejszych kwestii przy kupnie „kolbówki” do domu – potrzebny będzie również młynek.
Pozostałe parametry (ciśnienie i moc) w przypadku „kolbówek” są podobne jak w przypadku „automatów”. Wspomniane wcześniej ciśnienie to co najmniej 9 bar (większość producentów spełnia ten wymóg). Moc (im większa tym lepiej) oznacza szybkość nagrzewania się urządzenia. Ekspresy na użytek domowy korzystają zwykle z tzw. „termobloków”, czyli czegoś w rodzaju grzałek przepływowych. Duże, gastronomiczne ekspresy są wyposażone w bojlery, w których woda jest podgrzewana cały czas.
Jeżeli zrobicie już espresso, to pewnie będziecie mieli czasami ochotę na kawę z mlekiem – latte, cappuccino, macchiato itp. Ekspresy kolbowe są zwykle wyposażone w dyszę do spieniania mleka. O ile automaty mają niekiedy systemy do spieniania mleka (przez niektórych producentów zwane „cappuccinatore”), to w kolbówkach się z nimi nie spotkałem. Tak więc – zrobienie latte w takim urządzeniu będzie wymagało zmielenia kawy, umieszczenia jej w kolbie, zaparzenia espresso, a potem spienienia mleka i połączenia go z przygotowaną wcześniej małą czarną. Jeżeli nie odstrasza Was taka procedura, to śmiało sięgajcie po ekspresy kolbowe!
Na koniec ważne pytanie: a ile to kosztuje? Jeżeli wyguglowaliście w Internecie „ekspresy kolbowe”, to pewnie zauważyliście, że wcale nie są takie drogie. Ba! Są nawet znacząco tańsze od ekspresów automatycznych. Z czego to wynika? Po pierwsze, nie mają wbudowanego młynka. Po drugie, są zwykle pozbawione skomplikowanej automatyki, która pozwalałaby na przygotowywanie i programowanie różnych napojów. O ile automaty służą przede wszystkim do zrobienia espresso, ale potrafią też przygotować inne kawy, to kolbówki robią już tylko espresso.
Pod poprzednim artykułem pojawiły się komentarze, że nie podałem żadnych konkretnych modeli. Tym razem też tego nie zrobię. Wybór urządzeń jest ogromny, a ja miałem okazję używać zaledwie kilku. Napiszę szczerze, że nie widzę wielkiej różnicy w ekspresach kolbowych kosztujących 500 zł, 1000 zł, czy 1500 zł. Wszystkie one należą do segmentu urządzeń robiących niezłe domowe espresso. Moim zdaniem wyższą jakość daje się dopiero zauważyć w ekspresach kosztujących co najmniej 5000 zł. Takie maszyny są, wg producentów, przeznaczone jeszcze na użytek domowy, ale też do mikrogastronomii.